Jak było dotychczas?
Dzisiaj miałem kolejne zapytanie, czy podejmę się sprawy dochodzenia należności czynszowych od nieuczciwych najemców. Sprawa typowa i nieodbiegająca od innych, z jakimi mam do czynienia. Ona – najemczyni, wyprowadziła się z lokalu, pozostawiając lokal zdewastowany. Nie uregulowała ostatniego czynszu, zostawiając wynajmującego z nierozliczoną kaucją i nieopłaconymi kosztami za media i zaległościami czynszowymi. On – najemca został zatrzymany przez policję i przebywa w areszcie śledczym. Obydwoje płacili nieregularnie i ze znacznym opóźnieniem, a w pewnym momencie w ogóle zaprzestali regulowania należności wobec właściciela mieszkania. Właściciel lokalu chciałby, aby osoby te poniosły odpowiedzialność za nienależyte wywiązanie się z umowy najmu i szkody, które wyrządziły w lokalu.
Z podobnymi sytuacjami spotykam się kilka razy w miesiącu. Dlaczego takie osoby pozostają bezkarne i czemu powielają schemat postępowania w stosunku do kolejnych, niczego nieświadomych wynajmujących?
Oczywiście bezkarność takich osób wynika z ich anonimowości. Nie było rejestru, w którym można bezpłatnie sprawdzić, czy potencjalny najemca nie zalega innemu wynajmującemu z zapłatą należności pieniężnych (np.: czynszu). Są co prawda komercyjne rejestry dłużników, ale dostęp do nich jest ograniczony (odpłatny). Publiczny rejestr dłużników niewypłacalnych prowadzony w ramach Krajowego Rejestru
Sądowego także nie pozwala na łatwe sprawdzenie dłużnika, gdyż najpierw należy ustalić, czy dana osoba w ogóle jest w tym rejestrze wpisana i pod jakim numerem.
Sytuacja po wrześniu 2023 r.
Sytuacja dłużników-najemców, wobec których nie można było wyegzekwować należności z uwagi na brak jawnych źródeł dochodów i brak „zajmowanego” przez komornika majątku — miała jednak ulec zmianie i to na korzyść wierzyciela w związku z wejściem w życie w dniu 1 grudnia 2021 r. ustawy z 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1909). Zgodnie z art. 2 ust 1 pkt 3 tejże ustawy w rejestrze tym mogą być ujawniane m.in. osoby fizyczne, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Pomimo wejścia w życie przepisów ustawy z końcem 2021 r. dopiero od września/października 2023 r. komornicy uzyskali techniczną możliwość ujawniania dłużników w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.
Kto może sprawdzić potencjalnego najemcę w rejestrze?
Przepisy ustawy przewidują, że rejestr dłużników jest jawny i dostępny przez Internet dla każdego, kto tylko zna dane identyfikujące takie jak numer PESEL lub numer NIP (dotyczy osób fizycznych, ale na razie tylko nimi się zajmujemy w tym wpisie).
Art. 4 [Zasada jawności Rejestru]
1. Rejestr jest jawny.
2. Każdy ma prawo zapoznać się z danymi ujawnionymi w Rejestrze oraz danymi objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem sieci Internet.
Co można się dowiedzieć z treści wpisów w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?
Zakres informacji o osobach fizycznych, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne obejmuje następujące dane:
- 1) imię i nazwisko;
- 2) numer PESEL a w przypadku jego braku — inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację;
- 3) NIP, jeżeli osoba ma taki numer;
- 4) datę umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika lub sąd albo naczelnika urzędu skarbowego, albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- 5) sygnaturę akt sprawy;
- 6) nazwę sądu lub organu, który wydał orzeczenie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika lub sąd albo naczelnika urzędu skarbowego, albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- 7) kwotę lub sumę kwot wierzytelności niewyegzekwowanych w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez komornika lub sąd albo naczelnika urzędu skarbowego, albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- 8) wskazanie tytułu wykonawczego.
Dla wynajmującego, chcącego sprawdzić potencjalnego najemcę, najważniejsze informacje to imię i nazwisko oraz numer PESEL – pozwalające na pełną identyfikację potencjalnego najemcy. Informację o dacie umorzenia postępowania egzekucyjnego, sygnaturze akt sprawy czy też wysokości egzekwowanej kwoty, mają znaczenie drugorzędne. Samo figurowanie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych powinno z miejsca dyskwalifikować potencjalnego najemcę.
Po sprawdzeniu kilku dłużników, wobec których prowadzę postępowania egzekucyjne, mogę z powodzeniem stwierdzić, że... piętnaście umorzonych egzekucji komorniczych ujawnionych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych raczej nie rokuje poprawie zachowania dłużnika i chęć spłacenia długów.
Jak długo dłużnik będzie figurował w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?
Dłużnik wpisany do rejestru będzie w nim figurował przez okres 7 lat od daty dokonania wpisu. Data umorzenia postępowania egzekucyjnego przeważnie będzie się pokrywać z datą wpisu do rejestru. Ustawa zobowiązuje komorników w zakresie postępowań, co do których umorzyli egzekucję, do niezwłocznego zamieszczania informacji w Rejestrze.
Czy wpis do Krajowego Rejestru Zadłużonych wymaga wniosku wierzyciela?
Wpis do rejestru dłużników następuje z urzędu i dokonywany jest przez komornika umarzającego postępowanie egzekucyjne. Wierzyciel nie musi podejmować żadnych dodatkowych czynności, wystarczy, że tylko złoży wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej, która zakończy się umorzeniem na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego.
Czy każdy sposób zakończenie egzekucji będzie podstawą do wpisania do Krajowego Rejestru Zadłużonych?
Nie, tylko umorzenie z tego powodu, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
Kto może trafić do Krajowego Rejestru Zadłużonych?
Ujawnieniu w Krajowym Rejestrze Zadłużonych podlegają nie tylko osoby fizyczne, ustawa przewiduje cały katalog podmiotów (osób prawnych, jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną) jednak w niniejszym wpisie z punktu widzenia interesu i bezpieczeństwa właściciela wynajmującego mieszkanie, skupiam się tylko na poniższych kategoriach dłużników:
- osoby fizyczne, wobec których umorzono egzekucję jako bezskuteczną na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego;
- osoby fizyczne (dłużnicy alimentacyjni), wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych lub egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.
Czy wierzytelności sprzed 1 grudnia 2021 r. też mogą być ujawnione w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?
Tak, o ile tylko roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym (np.: wyrok, nakaz zapłaty, postanowienie zasądzające koszty postępowania) nie uległo przedawnieniu. Mając tytuł wykonawczy sprzed wielu lat, wierzyciel, który ponawiał egzekucję (zapobiegając tym samym przedawnieniu roszczenia), może złożyć ponownie wniosek o wszczęcie egzekucji, nie licząc na zaspokojenie swoich roszczeń a jedynie po to, żeby jego wieloletni dłużnik w końcu trafił do ogólnodostępnego rejestru dłużników.
Czy funkcjonowanie Krajowego Rejestru Zadłużonych spowoduje, że dłużnicy zaczną spłacać długi?
W pewnym stopniu pewnie tak, choć w przypadku tzw. dłużników z wyboru (dłużników zawodowych) raczej nie skłoni ich to do zmiany sposobu życia na koszt bliźniego. Jednak to, co uważam, za fenomenalne rozwiązanie, jeśli chodzi o wprowadzenie Krajowego Rejestru Zadłużonych, to:
- jawność tego rejestru (dostęp przez Internet),
- łatwość sprawdzenia potencjalnego najemcy po jego numerze PESEL
- bezpłatność sprawdzenia.
W końcu w XXI wieku wynajmujący mają bezpłatne i skuteczne narzędzie pozwalające im na wstępną weryfikację potencjalnych najemców. Dla mnie Krajowy Rejestr Zadłużonych będzie pełnił przede wszystkim funkcję ochronną (prewencyjną), o ile oczywiście wynajmujący będą z niego korzystać przed podpisaniem umowy najmu i oddaniem kluczy do lokalu w ręce praktycznie nieznanej sobie osobie. Sądzę, że mój skromny wpis przyczyni się do popularyzacji tego narzędzia i uchroni wielu wynajmujących przed gigantycznymi problemami związanymi z wynajęciem mieszkania dłużnikowi z wyboru. Nie jest to oczywiście jedyne narzędzie pozwalające zabezpieczyć się, ale z całą pewnością Krajowy Rejestr Zadłużonych to narzędzie długo wyczekiwane i mające kolosalne znaczenie dla wynajmujących.
Jest to moim zdaniem jedno z najlepszych rozwiązań, jakie wprowadza ustawodawca w życie w ostatnich latach. Skończy się anonimowość dłużników i życie na koszt wynajmującego. Jednakże warunkiem skuteczności tego rozwiązania jest, aby każdy oszukany wynajmujący dochodził swoich roszczeń od najemcy i wszczynał postępowania egzekucyjne, nawet ze świadomością, że nie uzyska zaspokojenia swoich roszczeń, ale przynajmniej uchroni innych przed wynajęciem nieuczciwemu najemcy mieszkania.
Czy dłużnicy też mogą skorzystać z Krajowego Rejestru Zadłużonych?
Oczywiście. Wielu z dłużników tłumaczy się (niezbyt przekonująco), że nie wie, o jakie długi chodzi, jaki pozew, jaki wierzyciel. On/Ona nic nie dostał/nic nie dostała z sąd. W tym miejscu uprzedzam, aby trafić do Krajowego Rejestru Zadłużonych, naprawdę trzeba się postarać i zlekceważyć liczne wezwania od wierzyciela (wezwanie przed sądowe na postawie art. 187 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego), sądu (nakaz zapłaty) i komornika. Jeśli jesteś dłużnikiem, który chce spłacić dług, tak aby Twoje dane nie figurowały w rejestrze, skontaktuj się z daną kancelarią komorniczą aby ustalić dane wierzyciela.
Jak sprawdzić po numerze PESEL lub NIP osobę fizyczną, czy figuruje w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?
Krajowy Rejestr Zadłużonych jest dostępny pod tym linkiem: https://krz.ms.gov.pl/
Wybieramy pole zaznaczone kolorem czerwonym, czyli: Wyszukiwanie podmiotów i przeglądanie postępowań lub Wyszukiwanie podmiotów znajdujące się po lewej stronie przeglądarki.
Następnie wybieramy pole: Osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.
I kolejno wpisujemy numer PESEL lub numer NIP potencjalnego najemcy:
Jeśli najemca nie figuruje w Krajowym Rejestrze Zadłużonych w zakresie, który nas interesuje i został omówiony w niniejszym wpisie, pojawi się komunikat. Nie zostały znalezione żadne pozycje dla podanych kryteriów wyszukiwania.
W powyższym przykładzie autor tego wpisu wyszukał swoje dane po numerze NIP i jak widać - nie figuruje w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, czego wszystkim czytelnikom blog serdecznie życzę.
