W niniejszym wpisie chcę podzielić się spostrzeżeniami dotyczącymi problemu zlecania prac i wpłacania zaliczek nierzetelnym wykonawcom usług budowlanych.

Problem ten jest szczególnie widoczny na portalach ogłoszeniowych, gdzie każdy może zamieścić ofertę wykonania robót budowlanych, remontowych czy instalacyjno-montażowych bez większego wysiłku i nakładów finansowych.

Solidne firmy, działające na rynku od lat, posiadające doświadczenie i dobre referencje, traktują portale ogłoszeniowe jedynie jako dodatkowy kanał komunikacji, a nie główne źródło pozyskiwania klientów.

Takie przedsiębiorstwa zazwyczaj mają własną stronę internetową i profil na Facebooku. Inaczej jest w przypadku oszustów, którzy podszywają się pod wykonawców robót budowlanych i usług remontowo-montażowych, próbując jak najmniejszym kosztem pozyskać klienta.

Jak działają nieuczciwi wykonawcy?

Schemat działania jest prosty. Potencjalny klient znajduje wykonawcę na portalu ogłoszeniowym i nawiązuje z nim kontakt. Przekazuje mu klucze do mieszkania, gdzie mają być wykonane prace remontowe, oraz wpłaca gotówkową zaliczkę na materiały i robociznę. Po około dwóch tygodniach, gdy wykonawca przestaje odpowiadać na kontakt, zaniepokojony klient odwiedza mieszkanie. Na miejscu okazuje się, że nie tylko nie rozpoczęto żadnych prac, ale zniknęły również materiały zakupione przez klienta — wraz z wykonawcą i wpłaconą zaliczką.

Ten scenariusz to tylko jeden z przykładów. Czasami wykonawca to „fachowiec", który popadł w długi lub nierzetelnie wykonał poprzednie zlecenia. Teraz próbuje spłacić swoich wierzycieli zaliczką od niczego nieświadomego klienta.

Jak się przed tym zabezpieczyć? Kluczowa jest prewencja. Sama wpłata na rachunek bankowy podany przez wykonawcę nie gwarantuje bezpieczeństwa. Często podczas próby odzyskania środków okazuje się, że rachunek należy do osoby trzeciej — najczęściej partnera lub członka rodziny nieuczciwego wykonawcy. Nie znając danych tej osoby, nie możemy skutecznie dochodzić zwrotu pieniędzy.

Dlatego odradzam wpłacanie jakichkolwiek zaliczek — czy to na materiały, czy na robociznę — gotówką lub na niesprawdzony rachunek bankowy. Jak więc zweryfikować, czy podany rachunek faktycznie należy do wykonawcy?

Rozwiązania są dwa:

• Po pierwsze, przelew kontrolny 1 grosza z rachunku kontrahenta na nasz rachunek.
• Po drugie, weryfikacja rachunku w bazie białej listy podatników VAT.

Przelew kontrolny - jak działa?

Rozwiązanie jest bardzo proste — wystarczy poprosić wykonawcę o przelanie 1 grosza na konto klienta. Oczywiście tę kwotę można później zwrócić przy wpłacie zaliczki. Co daje nam taki przelew?

Przede wszystkim poznajemy dane właściciela konta oraz często jego miejsce zamieszkania (adres zameldowania), które zostało podane przy zakładaniu rachunku bankowego. Należy pamiętać, że adres z bazy przedsiębiorców z CEIDG nie zawsze jest faktycznym adresem zamieszkania przedsiębiorcy. Jest to istotne, ponieważ zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego w pozwie trzeba wskazać adres zamieszkania pozwanego, a nie siedzibę firmy czy miejsce prowadzenia działalności. W przypadku jednoosobowych przedsiębiorców, w przeciwieństwie do spółek wpisanych do Krajowego Rejestru Przedsiębiorców, nie stosuje się fikcji doręczenia.

Biała lista podatników VAT - czyli jak dodatkowo można zweryfikować przynależność rachunku bankowego przedsiębiorcy?

Jeśli nie chcemy prosić wykonawcy o przelew weryfikacyjny na nasze konto, alternatywnym rozwiązaniem jest sprawdzenie jego rachunku bankowego w wykazie podatników VAT. Wykaz ten zawiera listę podmiotów zarejestrowanych, niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT, dostępną na stronie Wykaz podatników VAT wyszukiwarka (podatki.gov.pl).

W wyszukiwarce można zweryfikować rachunek bankowy kontrahenta, podając jego numer rachunku, NIP lub REGON. Należy pamiętać, że kontrahent może mieć w rejestrze kilka zgłoszonych rachunków bankowych. Jeśli rachunek wskazany do wpłaty zaliczki nie widnieje w rejestrze, nie należy dokonywać przelewu bez dodatkowej weryfikacji jego właściciela.

Sprawdzenie poprawności rachunku bankowego - jak to zrobić?

Jeśli chcemy jedynie sprawdzić poprawność numeru rachunku bankowego podanego przez kontrahenta, wystarczy wpisać ciąg cyfr w pole przeznaczone na rachunek w naszej bankowości elektronicznej. Strona banku automatycznie zweryfikuje poprawność wpisanego rachunku i wyświetli komunikat w przypadku błędu. Alternatywnie można skorzystać z dostępnych w internecie portali weryfikacyjnych, na przykład: https://sprawdz-numer.com/konto-bankowe.

Czym ryzykuję wpłacając zaliczkę na niezweryfikowany rachunek kontrahenta?

Łatwo przelać pieniądze na rachunek innej osoby niż nasz kontrahent. W praktyce ustalenie danych takiej osoby może okazać się niemożliwe. Istnieje wprawdzie procedura odzyskania środków od osoby, której omyłkowo przelano pieniądze, jednak w takich przypadkach oszust zazwyczaj natychmiast wypłaca środki i zamyka rachunek bankowy. Uzyskanie danych tej osoby za pośrednictwem sądu jest również mało prawdopodobne.

Sąd nie nakaże bankowi — w sprawie o zapłatę — ujawnienia danych osobowych właściciela konta. W każdej sprawie należy wskazać dane pozwanego lub uczestnika; nie można zasłaniać się brakiem wiedzy i podać sądowi tylko numer rachunku bankowego. Obowiązują również przepisy o tajemnicy bankowej, a zakres informacji, jakich sądy mogą żądać od banków, jest ograniczony do spraw spadkowych, podziału majątku między małżonkami albo spraw o alimenty lub rentę alimentacyjną (por. art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe). Pomijam tu sprawy karne i karno-skarbowe, które nie są omawiane w niniejszym wpisie.

Prewencja jest zawsze lepsza i tańsza niż leczenie. W przypadku opisanego oszustwa dochodzenie roszczenia od nieuczciwego wykonawcy prowadzi jedynie do umieszczenia jego danych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, co służy ostrzeżeniu innych przed niesumiennym wykonawcą. Odzyskanie pieniędzy jest mało prawdopodobne. Dlatego warto poprosić wykonawcę o przelew symbolicznej kwoty 1 grosza. Niechęć do wykonania takiego weryfikacyjnego przelewu może świadczyć o złych intencjach wykonawcy lub jego problemach z komornikiem sądowym (czy też skarbowym), co w zasadzie dyskwalifikuje go jako potencjalnego kontrahenta.

Podsumowanie

Jeśli musisz wpłacić zaliczkę — zrób to wyłącznie przelewem bankowym. Poproś wykonawcę o przelanie 1 grosza na Twoje konto w celu weryfikacji jego rachunku. Następnie sprawdź, czy konto, z którego otrzymałeś przelew weryfikacyjny, jest zgodne z kontem wskazanym przez przedsiębiorcę w wykazie podatników VAT. W tytule przelewu zaliczki koniecznie umieść dokładny opis, np. „zaliczka na zakup materiałów do remontu w budynku przy ul. [adres]" lub „zaliczka na poczet wykonania prac w lokalu przy ul. [adres]". Stanowczo unikaj płatności gotówkowych — wszystkie wpłaty na rzecz wykonawcy powinny być udokumentowane przelewem bankowym.

• Jeśli musisz wpłacić zaliczkę — zrób to wyłącznie przelewem bankowym.
• Poproś wykonawcę o przelanie 1 grosza na Twoje konto w celu weryfikacji jego rachunku.
• Upewnij się, że rachunek, z którego otrzymałeś przelew weryfikacyjny, jest tożsamy z rachunkiem wskazanym przez przedsiębiorcę w wykazie podatników VAT.
• W tytule przelewu zaliczki umieść dokładny opis, np. „zaliczka na zakup materiałów do remontu w budynku przy ul. [adres]" lub „zaliczka na poczet wykonania prac w lokalu przy ul. [adres]".
• Bezwzględnie unikaj płatności gotówkowych — wszystkie wpłaty na rzecz wykonawcy powinny być udokumentowane przelewem bankowym.