Jak można odrzucić spadek
Odrzucić spadek można na kilka sposobów:
Przed sądem w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku
Art. 640 Kodeksu postępowania cywilnego
§ 1. Oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie, wraz z załącznikami, do sądu spadku. Notariusz nie przesyła oświadczenia, jeżeli zarejestrował akt poświadczenia dziedziczenia.
§ 2. Oświadczenia, o których mowa w paragrafie pierwszym, mogą być również składane w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.
Art. 1018 Kodeksu cywilnego
§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Przed sądem poza tokiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku
Art. 640 Kodeksu postępowania cywilnego
§ 1. Oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Notariusz lub sąd prześle niezwłocznie oświadczenie, wraz z załącznikami, do sądu spadku. Notariusz nie przesyła oświadczenia, jeżeli zarejestrował akt poświadczenia dziedziczenia.
§ 2. Oświadczenia, o których mowa w paragrafie pierwszym, mogą być również składane w sądzie spadku w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.
Przed notariuszem poprzez złożenie ustnego oświadczenia o odrzuceniu lub przyjęciu spadku do protokołu w formie aktu notarialnego
Art. 1018 Kodeksu cywilnego
§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
art. 104 ustawy z 14 lutego 1991 r. prawa o notariacie
§ 3. Notariusz spisuje również protokoły, w tym protokoły dziedziczenia, w celu stwierdzenia przebiegu pewnych czynności i zdarzeń wywołujących skutki prawne, a w szczególności dotyczące stawiennictwa stron i złożonych przez nie oświadczeń, a także - na żądanie strony stawającej - niestawiennictwa strony drugiej.
§ 4. Protokoły spisuje się w formie aktu notarialnego.
Przed notariuszem poprzez złożenie oświadczenia na piśmie wraz z notarialnym poświadczeniem podpisu
Art. 1018 Kodeksu cywilnego
§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Przez pełnomocnika, który został umocowany pełnomocnictwem szczególnym z podpisem notarialnie poświadczonym, w którym wyraźnie wskazano, jakie oświadczenie ma złożyć i po którym spadkodawcy ma być spadek.
Art. 1018 Kodeksu cywilnego
§ 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Treść przepisu jest jasna, jednak jego interpretacja przez Sąd Najwyższy nie zawsze była z nią zgodna. Kluczowe jest tu sformułowanie „przed notariuszem" oraz fakt, że przepis nie określa formy dokumentowania złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Co istotne, przepis art. 1018 § 3 k.c. nie wymaga, aby oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku było sporządzone w formie aktu notarialnego.
Mimo to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 10.11.2006 r. sygn. akt I CSK 228/06 wyraził pogląd, że
złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przed notariuszem wymaga formy aktu notarialnego.
Według tego orzeczenia tylko forma aktu notarialnego była dopuszczalna, bez możliwości stosowania poświadczenia podpisów.
Powyższe orzeczenie spotkało się ze słuszną krytyką doktryny na łamach czasopism prawniczych, m.in. „Rejenta".
Najnowsze orzecznictwo rozwiewa wcześniejsze wątpliwości w tej kwestii.
Postanowienie SN z 2.07.2015 r. sygn. akt V CSK 641/14 (LEX nr 1762492)
Złożenie oświadczenia m.in. o odrzuceniu spadku zarówno przed sądem, jak i przed notariuszem może nastąpić także na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym, a co więcej formę taką ustawodawca uznał za wystarczającą nawet do udzielenia pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (art. 1018 § 3 zdanie trzecie k.c.).
